Welke visuele vaardigheden?

Een soepele oogmotoriek zodat beide ogen op een vloeiende manier bewegende voorwerpen kunnen volgen, zonder bijkomende beweging van hoofd of lichaam.

• Beide ogen moeten als een ‘team’ samenwerken om op dezelfde plaats te kunnen fixeren en zo een enkel en scherp zicht te behouden. Diepte zien resulteert uit een perfect teamwork van beide ogen.
• Scherpstellen van de ogen op verschillende afstanden, afwisselend en soepel.
• Het perifere zicht gebruiken dat nodig is om in één oogopslag de plaats waarin we ons bevinden te kunnen opmerken. Ook tijdens lezen moet het perifere zicht actief zijn om de plaats op het blad niet te verliezen.

Al deze functies geven informatie door, opgenomen door de ogen. Deze informatie wordt in de hersenen verder verwerkt en visualisatie en visueel geheugen spelen daar een belangrijke rol in.

Een functionele optometrist past verschillende testen toe om deze functies te onderzoeken zodat hij inzicht krijgt in de problematiek waarmee de persoon te maken heeft.

Visuele klachten worden vaak geminimaliseerd terwijl de ogen en het zien ons belangrijkste zintuig en werkmiddel is om efficiënt het hoofd te kunnen bieden aan de talrijke eisen en ‘triggers’ die ons omringen in onze studie-en werkomgeving.

De volgende visuele klachten kunnen voorkomen :
wazig zicht/ dubbel zicht/ vermoeide ogen/ droge geïrriteerde ogen/ lui oog/ scheelziend oog/ geen of beperkt 3D zicht/hoofdpijn/ verminderde concentratie/ leesproblemen/….
In deze gevallen is een bezoek aan een functionele optometrist aanbevolen! Deze professional kan via oogtraining en lichttherapie het probleem aanpakken.

Naast visuele training kan lichttherapie ook aangewezen zijn om specifieke visuele klachten te behandelen. Deze therapie spitst zich toe op het ‘in balans brengen van het lichaam’ door gebruik te maken van gekleurde filters met bepaalde golflengtes om zo functionele stoornissen op te heffen.

De functionele optometrist kan je leren bewuster om te gaan met de ogen waardoor de comfortzone vergroot en er veel beter onder stress kan gepresteerd worden. Oog-en lichttherapie zorgen ervoor dat er reserves worden opgebouwd die “comfortabel zien” langer toelaten.

Visuele stress komt veel vaker voor omdat we onze ogen frequenter en gedurende langere periodes kortbij laten werken omwille van de verhoogde werkeisen en prestaties. Visuele stress ontstaat op nabij vlak. De reden hiervoor is dat onze ogen van nature ingesteld zijn om veraf te kijken en niet om zo aanhoudend kortbij te kijken . Visuele stress kan zich uiten onder de vorm van spanning op de ogen, vermoeide ogen, spanningshoofdpijn, droge ogen, geïrriteerde ogen.

Bij aanhoudende klachten en samengaande nabij spanning (visuele stress) zullen de ogen zich aanpassen aan de negatieve situatie. Omdat we vaak geen reserves hebben om visuele overactiviteit op te vangen zal de structuur en het functioneren van de ogen hieronder lijden. Daardoor kan men onder meer geleidelijk bijziend worden of problemen met scherpstelling op tussenafstanden (= computerafstand) ervaren. De mogelijkheid bestaat dat de samenwerking tussen beide ogen deze overprikkeling niet kan verwerken. Deze toestand kan dan overgaan in een onregelmatig samen kijken van de twee ogen (scheelzien) waardoor een van beide ogen onderdrukt wordt wat kan leiden tot een verminderd stereozicht.

Visuele stress kan aanzienlijk verminderd of zelfs opgeheven worden wanneer men de juiste kijkhouding toepast en wanneer er door middel van oogoefeningen en lichttherapie wordt gewerkt aan het opbouwen van reserves. Met reserves wordt bedoeld dat het visueel systeem de nodige vaardigheden ontwikkelt die ervoor zorgen dat onder stresssituaties, efficiënt zien blijft bestaan.

Deze symptomen kunnen wijzen op een visueel systeem dat onder spanning staat waardoor het kind niet kan presteren volgens de verwachtingen.

Kinderen bezitten wel een flexibel visueel systeem maar door aanhoudende invloeden van externe factoren kunnen visuele klachten tot structurele visuele aanpassingen overgaan. Deze visuele adaptaties kunnen onder andere zijn : bijziendheid, astigmatisme, scheelzien in verschillende gradaties en vormen.

Ook kunnen de visuele klachten mogelijke schoolse problemen versterken. De informatie die het kind opneemt via de ogen wordt in de hersenen geïnterpreteerd tot een zinvol geheel. Minder ontwikkelde visuele vaardigheden bij het kind zullen tot gevolg hebben dat de informatie niet op een efficiënte manier de hersenen bereikt. Hierdoor gaat het waarnemingsvermogen ondermaats presteren. Hoe eerder deze minder goed functionerende vaardigheden worden herkend, hoe groter de kans op succes na het volgen van een oogtraining en lichttherapie bij de functionele optometrist.

Wanneer het langdurig nabijwerk op computer en op andere digitale schermen blijft aanhouden, kunnen de klachten die hierdoor ontstaan, een grotere impact hebben op het visueel systeem. De volgende lichamelijke ongemakken kunnen zich voordoen :

• hoofdpijn
• nekpijn
• schouder- en rugpijn

Deze ongemakken gaan ook vaak gepaard met een verminderd concentratievermogen en een algehele vermoeidheid.

Het zich voordoen van tal van deze klachten gerelateerd met uitvoerig computerwerk en ander digitaal schermgebruik, wordt het ‘digital eye’ syndroom genoemd. Functionele optometristen benaderen deze visuele stoornissen door het kijkgedrag te veranderen via visuele training of lichttherapie.

(*) nabij-stress : stress die ontstaat als gevolg van aanhoudend nabijwerk

De reden hiervoor is dat de ogen overdreven moeten scherpstellen omwille van de verkorte kijkafstand. Ook de samenwerking tussen de beide ogen ondervindt verhoogde spanning omdat de ogen te sterk en te lang naar binnen gericht worden.

Dit zijn twee belastende elementen die het visueel systeem permanent onder druk zetten om het nabijwerk te kunnen volhouden. Een extra bezwarende factor is het kijken en werken op digitale schermen waarbij men veel te vaak de juiste kijk-en werkhouding uit het oog verliest. Ook intensieve periodes achter de computer vermoeien de ogen.

De functionele optometrist benadrukt daarom het belang van visuele hygiëne! Dit betekent het in acht nemen van de ideale lees- en schrijfhouding : wanneer men het schrijf-of leesmateriaal op een plat vlak houdt, gaat men vaak dichter hellen om zo het aangezicht parallel met het leesmateriaal te richten. Dit is een natuurlijke reflex en heeft als gevolg dat het ganse lichaam zich zo gaat houden dat de afstand tussen ogen en werkvlak zal verkort worden. Ook wordt de nek hierdoor overbelast.

Een ideale opstelling is werken op een oppervlak dat onder een hoek van 20° opgesteld is. Op deze manier staat het gezichtsvlak parallel met het kijkvlak. Daardoor wordt de druk op de bovenste ruggenwervels aanzienlijk verminderd wat een comfortabeler werkhouding oplevert.

In combinatie met deze ideale leeshouding moet ook de afstand tussen de ogen en werkvlak gerespecteerd worden. Om de visuele spanning te verminderen is de vereiste afstand tussen het aangezicht en het werkvlak die tussen de kneukel van de middelvinger en de elleboog.

Welke verschillen bestaan er tussen het kijken op digitale schermen en hard copy (geprint leesmateriaal)

• de sterk verkorte leesafstand; doorgaans wordt er op smartphones en tablets op een afstand tussen 20 cm en 30,5cm gekeken.
  Bij gedrukte tekst hanteert men een afstand van meer dan 33 cm.
• er wordt minder geknipperd met de ogen (7 keer/min) en het bewegen van de ogen wordt beperkt in vergelijking met het lezen op een hard copy (15 keer/min).
• veel te lange leestijden in vergelijking met geprint materiaal omdat de vele toepassingen die internet biedt de gebruiker afhankelijk maakt van het toestel.
• overmatige blootstelling aan blauw licht dat de led-schermen uitstralen wat enerzijds de symptomen van visuele stress met alle bijwerkingen (zie ‘digital eye’ syndroom) versterkt en anderzijds het optreden van slaapstoornissen in de hand werkt omwille van het minder produceren van melatonine, het slaaphormoon.

Deze belangrijke verschillen geven aanleiding tot de opbouw van visuele stress met als gevolg mogelijke visuele ongemakken, lichamelijke ongemakken alsook concentratiestoornissen.

Overweeg het invoeren van pauzes : na 20 minuten schermgebruik, gedurende 20 seconden op een afstand van 6 meter kijken! of nog beter : leg jezelf een digitale detox periode op!